Erwin Noordover en Rieneke Jager van NewGround Law signaleren dat er in de toekomst een potentiële tegenstrijdigheid bestaat in de mogelijkheid om bij nieuwbouw een gasaansluiting te realiseren met het oog op groen gas en de mogelijkheid om het groene gasgebruik weer uit te sluiten bij bestaande bouw. Zij gaan hier verder op in aan de hand van de huidige en toekomstige wetgeving.
Deze blog werd gepubliceerd op Vastgoedjournaal | Leestijd: 5 minuten
Nieuwbouwwoningen, wel of niet op ‘groen’ gas?
Groen gas, een duurzame variant van aardgas, is één van de mogelijkheden om gebouwen in de toekomst mee te verwarmen. Gebouwen worden dan verwarmd met een hybride warmtepomp of een HR-ketel op groen gas. In de huidige wetgeving is het nog niet mogelijk om nieuwbouwwoningen aan te sluiten op groen gas. In de toekomstige wetgeving wordt deze optie voor de nieuwe woningen wel geboden, wat nodig is voor het slagen van de warmtetransitie. Niettemin biedt toekomstige wetgeving ook de mogelijkheid aan gemeente om het gebruik van gas, waaronder groen gas, in een aangewezen wijk uit te sluiten. Daarmee lijkt de onwenselijke situatie te kunnen ontstaan dat de gemeente het gebruik van groen gas bij nieuwbouwwoningen na oplevering daarvan weer kan uitsluiten. In het vervolg gaan wij hier aan de hand van de wetgeving nader op in.
De begrippen ‘gas’ en ‘groen gas’
Onder de definitie van ‘gas’ in de zin van de Gaswet valt een stof dat in hoofdzaak bestaat uit methaan of een andere stof die, vanwege haar eigenschappen aan methaan, gelijkwaardig is. Dat heeft tot gevolg dat aardgas en groen gas (met dezelfde eigenschappen als aardgas) onder deze definitie vallen. Gassen die niet gelijk zijn aan methaan, zoals ruw biogas en waterstof, vallen buiten deze definitie.
Huidige wetgeving
> Géén nieuwbouwwoningen op het ‘gas’
Vóór 1 juli 2018 gold op grond van onder andere de Gaswet de verplichting om nieuw te bouwen woningen op het gasnet aan te sluiten. Voor de warmtetransitie is met de inwerkingtreding van de Wet voortgang Energietransitie die verplichting uit de Gaswet vervallen. Daardoor moeten nieuwbouwwoningen in de regel zonder gasaansluiting worden gebouwd. Als er bij de netbeheerder een verzoek wordt gedaan tot het aansluiten van nieuwbouw op het gasnet, zal de netbeheerder dat verzoek op grond van de Gaswet doorgaans weigeren.
Toekomstige wetgeving
> Nieuwbouwwoningen mogen aansluiting gasnet bij leveren ‘groen gas’
In november 2021 is een herziene versie van het wetsvoorstel voor de Energiewet gepubliceerd. De Energiewet zal de huidige Gaswet en Elektriciteitswet 1998 wijzigen en samenvoegen in één wet. Het doel van de Energiewet is onder meer het realiseren van een “emissiearme en klimaatneutrale energievoorziening.” Met het oog op dat doel wordt in het wetsvoorstel het verbod om nieuwbouwwoningen op het gasnet aan te sluiten behouden. Anders dan in de Gaswet wordt in het wetsvoorstel niettemin een uitzondering opgenomen voor ‘hernieuwbaar gas’. Uit de toelichting bij de wet blijkt dat deze uitzondering ertoe strekt nieuwbouw wel een gasaansluiting te geven mits voorzien wordt in groen gas op het gasnet. Te denken valt bijvoorbeeld aan de mogelijkheid tot het realiseren van een gesloten systeem, waarin een nieuwbouwwijk zelfvoorzienend op groen gas functioneert. In zoverre wordt in de Energiewet dus onderscheid gemaakt tussen het begrip ‘gas’ uit de Gaswet en ‘groen gas’.
> Mogelijkheid tot verbieden ‘groen gas’ bestaande bouw?
Op het moment dat de werkzaamheden voor de nieuwbouwwoningen zijn afgerond, worden zij onderdeel van de bestaande bouw. Voor het bereiken van de warmtetransitie bij de bestaande bouw is het wetsvoorstel van de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie van belang. Het wetsvoorstel biedt, na de inwerkingtreding van de Omgevingswet, de mogelijkheid om in het omgevingsplan van de gemeente bepaalde wijken aan te wijzen waar vanaf een bepaald moment geen gas meer mag worden gebruikt. In een eerdere blog leest u daar meer over.
In het wetsvoorstel wordt voor de begripsbepaling van ‘gas’ aangesloten bij het begrip ‘gas’ uit de Gaswet. Daardoor zorgt het uitsluiten van gas in een bestaande wijk ervoor dat het gebruik van groen gas én aardgas in een woonwijk wordt uitgesloten. Het wetsvoorstel biedt daarmee niet de mogelijkheid om bij het uitsluiten van het gebruik van gas in een woonwijk het onderscheid te maken dat voor de gasaansluiting van nieuwbouw in de Energiewet wel wordt geboden. Hoewel dit tot de onwenselijke situatie zou kunnen leiden dat nieuwbouwwoningen met een gasaansluiting worden gerealiseerd (omdat zij groen gas leveren) en de gemeente het gebruik van de aansluiting na het opleveren van het gasnet weer verbiedt, lijkt het Besluit gemeentelijke instrumenten warmtetransitie deze tegenstrijdigheid op te lossen.
In het Besluit wordt het wetsvoorstel van de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie nader uitgewerkt. Daartoe worden in het Besluit onder meer de waarborgen vastgelegd waaronder de gemeente het gebruik van gas in een woonwijk uit kan sluiten. Onderdeel van deze waarborgen is dat door de gemeente rekening moet worden gehouden met de kosten en baten van het uitsluiten van het gasgebruik in een bepaald gebied en het overgaan op een alternatieve energievoorziening. Voorstelbaar is dat de baten van het uitsluiten van gas in een wijk, aangesloten op groen gas, beperkt zijn. Daarnaast is er een opt-out mogelijkheid voor woningeigenaren met een gelijkwaardig alternatief. Dat houdt in dat woningen ook aangesloten mogen zijn op een ander duurzaam warmtesysteem dan de gemeente in een wijk voorziet, mits dat systeem gelijkwaardig is. Het is dan aan de woningeigenaren om aan te tonen dat het groene gas een gelijkwaardig duurzaam alternatief is aan het door de gemeente voorgestelde warmtealternatief.
Conclusie
Concluderend bestaat er in de toekomstige wetgeving een potentiële tegenstrijdigheid in de mogelijkheid om een aansluiting te realiseren met het oog op groen gas bij nieuwbouw en de mogelijkheid om het gasgebruik uit te sluiten bij bestaande bouw. Dit zal er naar ons inzicht echter niet toe leiden dat de gemeente het gebruik van groen gas bij woonwijken in de toekomst zonder meer uit kan sluiten. Daarvoor zal in ieder geval toereikend moeten worden gemotiveerd dat de baten van een ander alternatief warmtesysteem groter zijn. Daarnaast kunnen de woningeigenaren dit voorkomen door aan te tonen dat het groene gas een aan het alternatieve warmtesysteem gelijkwaardig alternatief is.