Bij wegen waar maximaal 30 km/h mag worden gereden hoeft in beginsel geen rekening gehouden te worden met de geluidsbelasting als gevolg van verkeerslawaai en daarom is er geen akoestisch onderzoek nodig. Onder de Omgevingswet gaat dat veranderen. Anne-Marie Klijn en Jan Wassink gaan in op de geluidsemissie die moet worden berekend op wegen waar maximaal 30 km/h mag worden gereden.
Deze blog werd gepubliceerd op Vastgoedjournaal | Leestijd: 7 minuten
De Omgevingswet vervangt alle bestaande wet- en regelgeving op het gebied van de fysieke leefomgeving (o.a. ruimtelijke ordening, milieu en natuurbescherming). Onder het motto “eenvoudig beter” zullen 40 wetten en 120 AMvB’s worden gebundeld in één wet en vier AMvB’s. Dat zou het omgevingsrecht inzichtelijker, voorspelbaarder en gemakkelijker in het gebruik maken en zorgen voor een integrale benadering van de fysieke leefomgeving, meer flexibiliteit en afwegingsruimte voor lokale overheden en snellere besluitvorming. De inwerkingtreding van de Omgevingswet is voorzien op 1 juli 2023.
geluidsemissie
De invoering van de Omgevingswet zal invloed hebben op vrijwel alle domeinen die raken aan de fysieke leefomgeving. Wij gaan in deze blog in op de geluidsemissie die wordt veroorzaakt door het verkeer op wegen waar 30 km per uur mag worden gereden. Zeker nu verschillende grote steden, zoals Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag, de maximumsnelheid in de stad willen verlagen naar 30 km/u in navolging van de in 2020 ondertekende Verklaring van Stockholm tijdens een conferentie van 140 landen over verkeersveiligheid. Ook de rijksoverheid werkt aan een landelijk afwegingskader om 30 km/u als leidend principe te hanteren binnen de bebouwde kom. Verkeerveiligheid en leefbaarheid zijn gediend met deze maatregel. Zo is de nieuwe categorie GOW30 volgens de beleidsnota van gemeente Amsterdam een gebiedsontsluitingsweg waar een maximumsnelheid van 30 km/h (GOW30) geldt. Deze categorie sluit goed aan bij wegen met relatief veel autoverkeer waar, vanuit leefbaarheid en stedelijkheid, de verblijfsfunctie prioriteit krijgt boven de verkeersfunctie. Een GOW30 krijgt geen kenmerken die de doorstroming van het verkeer te veel belemmeren, zoals hoge drempels of voorrang voor verkeer vanaf een erftoegangsweg van rechts. Het is van belang dat de GOW30 goed begaanbaar blijft voor nood- en hulpdiensten die met grote en zware voertuigen relatief snel door de stad moeten kunnen rijden.
BESCHERMING BIJ 30 KM/U-WEGEN ONDER DE WET GELUIDHINDER
De huidige Wet geluidhinder (Wgh) is het afwegingskader voor de bescherming van geluidsgevoelige functies (zoals woningen) tegen geluidhinder van wegverkeerlawaai, spoorweglawaai en industrielawaai. Voor gronden behorende tot een zone worden geluidswaarden bepaald ter zake van de geluidsbelasting, bij de vaststelling van een bestemmingsplan of een wijzigings- of uitwerkingsplan, op de gevel van woningen en andere geluidsgevoelige gebouwen en van geluidsgevoelige terreinen binnen die zone. Een binnenstedelijke weg heeft volgens de Wet geluidhinder zo’n zone. Voor geluidszones langs wegen zal akoestisch onderzoek moeten worden verricht in het geval dat een ruimtelijk plan een ontwikkeling van een geluidsgevoelige functie binnen de geluidszone mogelijk maakt. Hetzelfde geldt voor de aanleg of reconstructie van een weg; er zal akoestisch onderzoek moeten worden verricht naar de heersende waarde. De standaardgrenswaarden uit de Wet geluidhinder betreffen de zogenoemde voorkeurswaarden. Onder bepaalde voorwaarden kan het bevoegd gezag een hogere geluidsbelasting binnen een geluidszone toestaan. Daarvoor moet het desbetreffende bevoegde gezag wel een hogere waarde procedure doorlopen, waarbij de hogere waarde in ieder geval niet hoger mag zijn dan de maximale ontheffingswaarde uit de Wet geluidhinder en het Besluit geluidhinder. Zo is de voorkeurswaarde voor woningen bij wegen 48 dB maar kan dit krachtens artikel 83 van de Wet geluidhinder worden opgehoogd tot 63 dB.
Bij wegen waar maximaal 30 km/u mag worden gereden hoeft in beginsel geen rekening gehouden te worden met de geluidsbelasting als gevolg van verkeerslawaai en hoeft dus ook geen akoestisch onderzoek worden verricht. De wetgever heeft tot uitdrukking willen brengen dat reeds van tevoren kan worden vastgesteld dat in de 30 km-zones geluidhinder nauwelijks zal optreden. Echter, volgens de rechtspraak is daarbij nog steeds het uitgangspunt dat de totale geluidsbelasting in overeenstemming dient te zijn met een goede ruimtelijke ordening en er sprake is van een goed woon- en leefklimaat. Als bijvoorbeeld blijkt dat niet kan worden voldaan aan de voorkeursgrenswaarde, kan daaraan bij de belangenafweging in het kader van een goede ruimtelijke ordening niet zomaar voorbijgegaan worden, zie ECLI:NL:RVS:2003:AI1750 en ECLI:NL:RVS:2022:2454. Het gaat om de vraag wanneer is er sprake van (on)aanvaardbare geluidhinder.
BESCHERMING BIJ 30 KM/U-WEGEN ONDER DE OMGEVINGSWET
Onder de Omgevingswet beoordeelt het bevoegd gezag het geluid bij het toelaten van een geluidsgevoelig gebouw dat geheel of gedeeltelijk ligt in een geluidaandachtsgebied van een weg en past instructieregels toe bij het vaststellen van een omgevingsplan, een omgevingsvergunning voor een buitenplanse omgevingsplanactiviteit of een projectbesluit. Het bevoegd gezag houdt bij het toelaten van een geluidsgevoelig gebouw in een geluidaandachtsgebied altijd rekening met het belang van het beschermen van de gezondheid en het milieu. Geluid op verharde gemeentewegen – niet zijnde een erf in de zin van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990, met een verkeersintensiteit van meer dan 1.000 motorvoertuigen per etmaal als kalenderjaargemiddelde – vallen onder het toepassingsbereik. Voor de systematiek van de geluidsnormering onder de Omgevingswet verwijzen we naar een eerdere blog.
In de Memorie van Toelichting bij de Aanvullingswet geluid – een aanvullende wet die bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet zal opgaan in de Omgevingswet – heeft de wetgever uitdrukkelijk overwogen dat 30 km/u-wegen niet op voorhand worden uitgesloten van geluidregulering. Ook voor deze wegen is de geluidbelasting bepalend. Dit is van belang omdat er 30 km/u-wegen kunnen zijn met veel verkeer en een geluidbelasting boven de voorkeurswaarde. Deze nieuwe wijze van begrenzen sluit beter aan bij de werkelijkheid dan het buiten beschouwing laten van alle wegen met een maximumsnelheid van 30 km per uur, ongeacht hoe druk die wegen bereden worden. De consequentie van deze nieuwe koers is dat decentrale overheden bij het vaststellen van ruimtelijke plannen van meet af aan rekening zullen moeten houden met de geluidaandachtsgebieden langs 30 km/u-wegen, waardoor ook voor deze gebieden geluidsberekeningen zullen moeten worden gemaakt om te achterhalen of aan de geluidsnormen kan worden voldaan.
Aanvaardbare geluidhinder in de praktijk
Voor de praktijk kan het verdwijnen van de 30 km/u-uitzondering verschillende gevolgen hebben. Zo moeten reeds toegelaten geluidsgevoelige gebouwen langs drukke 30 km/u-wegen op de saneringslijst geluidsgevoelige gebouwen worden geplaatst op grond van het Besluit kwaliteit leefomgeving als er sprake is van een (gezamenlijke) geluidsbelasting boven de grenswaarde van 70 dB. De gemeente bepaalt de geluidsbelasting op basis van verkeersgegevens op het moment van de inwerkingtreding van het Omgevingsbesluit. Dit heeft tot gevolg dat het bevoegd gezag verplicht is om maatregelen te treffen om de geluidsbelasting bij deze panden terug te brengen. Denk hierbij aan bronmaatregelen, afscherming of geluidwerende maatregelen aan gevels van geluidsgevoelige gebouwen. Dit betekent echter niet dat reeds toegelaten geluidsgevoelige gebouwen na de inwerkingtreding van de Omgevingswet direct aan de geluidswaarden uit het Besluit kwaliteit leefomgeving zijn gehouden. In het Besluit kwaliteit leefomgeving is overgangsrecht opgenomen. Hierin is bepaald dat, na de inwerkingtreding van de Omgevingswet, in principe van de bestaande situatie kan worden uitgegaan van geluidsgevoelige gebouwen die rechtmatig langs drukke 30 km/u-wegen zijn toegestaan. Naast gevolgen voor bestaande gebouwen, kan mogelijk de ontwikkeling van geluidsgevoelige functies langs 30 km/u-wegen worden gehinderd nu ook deze woningen aan de geluidsnormering dienen te voldoen, en niet alleen in het kader van een nadere beoordeling met afwegingsruimte voor het bevoegd gezag wanneer nog wel of juist niet meer sprake is van aanvaardbare geluidhinder in het kader van een goed woon- en leefklimaat.