Erwin Noordover en Rieneke Jager van NewGround Law bespreken het Landelijk Actieprogramma Netcongestie, waarvan het doel is om problemen met het volle stroomnet zoveel mogelijk te beperken en te voorkomen.
Dit blog verscheen op Vastgoedjournaal | Leestijd: 5 minuten
De Omgevingswet vervangt alle bestaande wet- en regelgeving op het gebied van de fysieke leefomgeving (o.a. ruimtelijke ordening, milieu en natuurbescherming). Onder het motto “eenvoudig beter” zullen 40 wetten en 120 AMvB’s worden gebundeld in één wet en vier AMvB’s. Dat zou het omgevingsrecht inzichtelijker, voorspelbaarder en gemakkelijker in het gebruik maken en zorgen voor een integrale benadering van de fysieke leefomgeving, meer flexibiliteit en afwegingsruimte voor lokale overheden en snellere besluitvorming. De inwerkingtreding van de Omgevingswet is voorzien op 1 juli 2023.
Het Landelijk Actieprogramma Netcongestie
Bij brief van 20 december 2022 heeft de Minister voor Klimaat en Energie het Landelijk Actieprogramma Netcongestie (LAN) aan de Tweede Kamer aangeboden. Directe aanleiding voor het opstellen van het LAN was het volle elektriciteitsnet in Limburg en Noord-Brabant in 2022. In beide provincies konden geen nieuwe of zwaardere netaansluitingen worden gemaakt.
Het LAN ziet toe op acties die moeten bijdragen aan het oplossen van netcongestie op landelijk en op regionaal niveau. Het LAN is opgesteld en onderschreven door netbeheerders, ACM, medeoverheden, het Rijk en marktpartijen. Het idee is dat betrokken partijen aan meerdere knoppen tegelijk gaan draaien om de problemen met het overvolle stroomnet zoveel mogelijk te beperken en te voorkomen. Daartoe zijn in het LAN drie sporen uitgezet waarbij de Minister opmerkt dat deze sporen gaan helpen maar het probleem niet in één keer oplossen. Voor de zomer zal het LAN geëvalueerd worden en bekeken of en welke extra acties nodig zijn.
De drie sporen uit het Actieprogramma
Het LAN bestaat uit een groot aantal acties, die terugvoert op drie sporen (hoofddoelen):
(i) Sneller uitbreiden van het net
Het uitgangspunt van het LAN is dat het elektriciteitsnet voldoende moet worden uitgebreid voor een toekomst waarin meer elektriciteit kan worden afgenomen én deze elektriciteit duurzaam zal zijn opgewekt. Voor het sneller realiseren van de netuitbreiding is een aantal randvoorwaarden cruciaal. Dit betreft in ieder geval personeel, materieel en stikstofruimte. Nu deze randvoorwaarden niet op orde zijn richt het LAN zich op een meer efficiënte inzet hiervan. Onder meer wordt daartoe aangesloten bij het Actieplan Groene en Digitale Banen, dat begin 2023 gereed moet zijn en de Nationale Grondstoffenstrategie, die op 9 december 2022 door de Minister van Economische Zaken en Klimaat aan de Tweede Kamer is aangeboden. Verder wordt in het LAN ten aanzien van de stikstofruimte benoemd dat momenteel een verkenning wordt uitgevoerd naar de mogelijkheid om minder of geen beperkingen op te leggen aan infrastructurele projecten die op korte termijn een toename van stikstofuitstoot en -depositie veroorzaken, maar op de langere termijn voor een substantiële afname zorgen. Over de vraag hoe dit zich verhoudt tot het vervallen van de bouwvrijstelling met de Porthos uitspraak leest u in de Kamerbrief van 25 november 2022. Voor de gevolgen voor de praktijk van het vervallen van de bouwvrijstelling, verwijzen we u naar onze FAQ.
Verder wordt voor het versnellen van de netuitbreiding ingezet op de versterking van de regionale samenwerking per provincie. Het idee is dat de provincie zorgt voor de coördinatie, bijvoorbeeld door het instellen van een energyboard, waardoor provincies, regiogemeenten en netbeheerders de projecten in samenhang zullen aanpakken. Het LAN benoemt als complicerende factor voor deze versnelling de Omgevingswet, waarvan de inwerkingtreding wederom is uitgesteld tot 1 juli 2023. Hierdoor moet tot de inwerkintreding van die wet immers worden gewerkt met twee varianten, wat vertragend werkt.
(ii) Sterker sturen op betere benutting van het net
Naast de versnelde uitbreiding van het net moet de capaciteit die wel beschikbaar is zo slim mogelijk worden benut. Omdat de elektrificatie toeneemt, moet het net niet alleen worden verzwaard en uitgebreid maar tevens structureel anders worden benaderd. Hiervoor moet de omslag worden gemaakt van een centraal en vraaggestuurd systeem naar een decentraal en aanbodgestuurd systeem. Volgens het LAN biedt van de bestaande regels de gewijzigde Netcode Elektriciteit de meeste mogelijkheden. Met deze Netcode krijgen netbeheerders de mogelijkheid om partijen op het net aan te sluiten, ondanks congestie. Implementatie en voorlichting over deze Netcode zijn volgens het LAN noodzakelijk omdat de netbeheerders de deelnameverplichting van netgebruikers aan congestiemanagement aanwenden. Tevens moeten netgebruikers beter geconsulteerd, geïnformeerd en geadviseerd worden (zie hoofddoel iii). Verder beschrijft het LAN een optimaliseringsslag. Dit houdt in dat de Netcode moet worden gewijzigd voor onder meer het invoeren van flexibele en tijdgebonden contracten.
(iii) Vergroten van flexibele capaciteit – publieke private acties voor slimme oplossingen
Het flexibeler benutten van de bestaande capaciteit moet meer kansen bieden aan industrie en bedrijven. Flexibel gebruik moet zorgen voor lagere energiekosten en de ontwikkeling en uitrol van innovatieve en slimme oplossingen. Het LAN licht toe dat flexibel gebruik niet alleen vraagt om heldere kaders en aanpassingen in de spelregels, maar ook om een grote omslag in denken en doen. Hiertoe moeten alle bedrijven goed geïnformeerd worden over hun rechten en plichten met betrekking tot congestiemanagement en ondersteund worden in de mogelijkheid om flexibele capaciteit te benutten. De Minister geeft in zijn brief aan hiertoe een communicatie- en educatieoffensief te zullen starten. Als bedrijven hun energieverbruik flexibel inrichten en lokaal afstemmen dan heeft dit op de korte termijn een positief effect op de netcongestie, zo is de gedachte. Het verminderen van het netgebruik gedurende een piek zorgt er immers voor dat meer partijen kunnen worden aangesloten. De Minister roept het bedrijfsleven op om actief onderdeel te worden van de oplossing om energie betaalbaar en beschikbaar te houden voor iedereen.
Hoe verder?
De Minister benadrukt dat de uitwerking van het LAN commitment nodig heeft van alle betrokken partijen. Het is de bedoeling dat industrie, bedrijven, netbeheerders, ACM en medeoverheden hier gezamenlijk de schouders onder zetten. De Minister neemt de taak op zich om de voortgang te coördineren. Voor de zomer zal de Minister de Tweede Kamer informeren over de voortgang van de LAN.
Het volledige Landelijke Actieprogramma Netcongestie is hier raad te plegen.
Vanzelfsprekend kunt u voor vragen of advies contact met opnemen met Erwin Noordover en Rieneke Jager.