Voorstel voor versnelling behandeling woningbouwzaken door Raad van State

Arjen Praat en Anne-Marie Klijn doen een concreet voorstel tot aanpassing van het procesreglement van de Raad van State ter versnelling van woningbouwprocedures.

Dit blog werd gepubliceerd op Vastgoedjournaal | Leestijd: 7 minuten

voorrang voor hoger beroep over woningbouwprojecten

In april van dit jaar meldde de voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak Rosa Uylenburg bij de presentatie van het jaarverslag 2023 dat de Raad van State tijdelijk prioriteit wil geven aan woningbouwprojecten.^[1]Zie NRC, Raad van State puzzelt met grote vraag en tekort juristen; voorrang voor hoger beroep over woningbouwprojecten, 18 april 2024, en Omgevingsweb, Raad van State wil voorrang geven aan hoger … Continue reading

Wet versterking regie volkshuisvesting

Kort daarvoor was een wetsvoorstel aanhangig gemaakt bij de Tweede Kamer, namelijk de Wet versterking regie volkshuisvesting, dat een grondslag in de Omgevingswet creëert om categorieën van projecten bij Algemene maatregel van Bestuur aan te wijzen waarvoor geldt dat (i) de Raad van State binnen zes maanden uitspraak op beroep moet doen (termijn van orde dus niet afdwingbaar), (ii) het beroep versneld wordt behandeld en (iii) de redenen van het beroep binnen de beroepstermijn moeten zijn ingediend. Bij vergunningverlening komt er daarnaast één gang naar de rechter in plaats van twee. Een voortzetting van wat we al kenden bij de Crisis-en herstelwet die per 1 januari 2024 is komen te vervallen bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet. De behandeling van het wetsvoorstel is op 23 mei 2024 aangehouden tot na ontvangst van de voorziene Nota van wijziging door de aan te treden nieuwe minister. De commissie heeft besloten het eerder tot nader order uitgestelde rondetafelgesprek opnieuw in te plannen. Op een volgende procedurevergadering zou een voorstel worden gedaan voor een te organiseren technische briefing. De huidige stand van zaken is op dit moment niet bekend en evenmin wanneer inwerkingtreding wordt voorzien.

In het ontwerpbesluit Wetsvoorstel versterking regie volkshuisvesting zijn woningbouwprojecten van twaalf of meer woningen aangemerkt als categorie projecten waarop de versnellingen van toepassing zijn.

In het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State op het wetsvoorstel^[2]Zie Kamerstukken II, vergaderjaar 2023–2024, 36 512, nr. 4 merkt de Afdeling advisering op dat de Afdeling bestuursrechtspraak erop heeft gewezen dat in de bestaande situatie doorlooptijden in algemene zin onder druk staan door zowel een verhoogde instroom van zaken als een tekort aan personeel. Het voorstel behelst volgens de Afdeling advisering geen maatregelen om de bestaande personeelstekorten bij de bestuursrechter te verminderen of weg te nemen. Evenmin bevat het voorstel volgens de Afdeling advisering andere maatregelen die feitelijk bijdragen aan vergroting van de capaciteit van de bestuursrechter, vermindering van de instroom aan zaken of anderszins voorzien in vermindering van de werklast. Zonder dergelijke maatregelen zal de beoogde versnelde behandeling, in de bestaande situatie waarin de doorlooptijden reeds onder druk staan, feitelijk niet haalbaar zijn.

Afgelopen week melde de voorlichter van de Afdeling bestuursrechtspraak in Cobouw dat de Afdeling werk gaat maken van ‘de strijd aangaan met woningbouwbezwaren’. Uit dat bericht volgt dat het gemiddeld 56 weken duurt voordat de hoogste bestuursrechter uitspraak doet over een aangevochten plan. Rechtszaken over grote projecten duren nog langer. Volgens het bericht wordt bekeken hoe bezwaren tegen projecten vanaf twaalf woningen kunnen worden gebundeld zodat staatsraden en griffiers deze rechtszaken meer projectmatig kunnen voorbereiden, met als uiteindelijk doel om sneller tot uitspraken te komen.

Wij stellen vast dat er echter nog geen kenbaar beleid of aanpassing van het procesreglement is gepubliceerd op de website van de Raad van State met maatregelen ter versnelling van procedures. Om daaraan tegemoet te komen en tevens aan het advies van de Afdeling advisering bij het Wetsvoorstel regie versterking volkshuisvesting, stellen wij hierbij de volgende aanpassing van de procesregeling voor. Dit vooruitlopend op de mogelijke versnelling volgend uit de Wet Versterking regie volkshuisvesting.

Aanpassing Procesregeling voor woningbouwprojecten

Wij stellen voor dat met ingang van 1 december 2024 voor zaken met betrekking tot zijn woningbouwprojecten van twaalf of meer woningen het volgende geldt:

• Geen verlenging van termijnen toe te staan (artikel 4, verlenging termijnen) met hoge uitzondering van één week. Dat geldt ook voor de termijn in artikel 15 lid 4 (deskundigenonderzoek) voor het naar voren brengen van zienswijzen op een deskundigenverslag.
• De doorzending van stukken door de Afdeling binnen één week te laten geschieden in plaats van twee weken (artikel 5, bevestiging en kennisgeving ontvangst beroepschrift). Dat geld ook voor verzoekschriften (artikel 7, bevestiging en kennisgeving ontvangst verzoekschrift). Dat kan eenvoudigweg per e-mail/veilig mailen, inclusief aan het relevante bestuursorgaan.
• Het griffierecht moet onmiddellijk na instelling van het beroep/verzoek worden voldaan. De indiener krijgt de dag na indiening een digitaal betaalverzoek per e-mail/veilig mailen. Bij niet betaling binnen 24 uur word de zaak niet ontvankelijk verklaard (art. 8:41 lid 6 Awb).
• In afwijking van artikel 10 (aantonen vertegenwoordigingsbevoegdheid) moet reeds bij het instellen van het beroep/verzoek worden aangetoond dat men gemachtigd is/vertegenwoordigingsbevoegdheid heeft. Op de website van de Afdeling staat wat men moet aantonen. Bij niet nakoming wordt de zaak niet ontvankelijk verklaard.
• Bij het instellen van het beroep/verzoek moet men aantonen dat men belanghebbend is. Op de website van de Afdeling staat wat men moet aantonen. Bij niet nakoming wordt de zaak niet ontvankelijk verklaard. Er wordt geen mogelijkheid tot herstel geboden.
• Binnen vier weken na het instellen van het beroep/verzoek zal de Afdeling beslissen bij tussen- of einduitspraak beslissen of de indieners ontvankelijk zijn.
• Binnen twee weken na indiening van een pro forma processtuk, verwacht de Afdeling een aanvullend beroep. Hiervan wordt geen verlenging van de termijn toegestaan met hoge uitzondering van één week. Bij niet nakoming wordt de zaak ongegrond verklaard.
• Binnen vier weken na het instellen van het beroep/verzoek en/of het ontvangen van een aanvullend beroepschrift zal de Afdeling aangeven op welke punten het beroep/het verzoek verduidelijking behoeft om het verder in behandeling te kunnen nemen. Binnen twee weken daarna verwacht de Afdeling een verduidelijking. Hiervan wordt geen verlenging van de termijn toegestaan met hoge uitzondering van één week.
• Binnen acht weken na ontvangst van het beroep/verzoek en/of het ontvangen van een aanvullend beroepschrift en/of de verduidelijking verwacht de Afdeling een verweer van het bestuursorgaan. Hiervan wordt geen verlenging van de termijn toegestaan met hoge uitzondering van één week.
• Binnen vier weken na de ontvangst van het verweer zal de Afdeling aangeven op welke punten het verweer verduidelijking behoeft om de zaak verder te kunnen voorbereiden. Binnen twee weken daarna verwacht de Afdeling een verduidelijking. Hiervan wordt geen verlenging van de termijn toegestaan met hoge uitzondering van één week.
• Op een verzoek om een derde als partij aan het geding deel te laten nemen, beslist de Afdeling binnen twee weken in plaats van vier weken na de ontvangst van het verzoek daartoe (artikel 12 lid 4, partijen). Aan de derde-belanghebbende die is toegelaten wordt voor het indienen van een schriftelijke uiteenzetting twee in plaats van vier weken gegeven (aanpassing van artikel 13 lid 5, indiening schriftelijke uiteenzetting). De termijn genoemd in artikel 14 lid 4 (beslissing binnen zes weken of een beperking van de kennisneming gerechtvaardigd is) wordt gewijzigd in twee weken.
• Artikel 19 (onderzoek ter zitting en heropening onderzoek) hoeft niet te worden aangepast; in de praktijk worden zittingen niet verzet. Er wordt wel alvast gebeld in het begin van de procedure over welke week de mondelinge behandeling waarschijnlijk zal plaatsvinden en de uitnodiging om op de zitting te verschijnen en de oproeping om in persoon dan wel in persoon of bij gemachtigde ter zitting te verschijnen, worden nog steeds zo mogelijk zes weken tevoren bij aangetekende brief verzonden. Een verzoek om uitstel van de behandeling ter zitting wordt niet toegestaan. Opgegeven verhinderdata mits tijdig en actueel kunnen worden betrokken.
• Stukken die tien dagen of minder voor de zitting bij het college zijn ingediend, worden altijd teruggezonden en niet bij de zaak betrokken.
• De Afdeling doet binnen 6 weken na de zitting uitspraak.

Wij denken dat met deze procesregeling indien goed en tijdig gecommuniceerd, rechten niet met voeten worden getreden maar in tegendeel de doorloop van zaken zal versnellen. Wij zijn benieuwd naar ieders mening hierover.

---