Erwin Noordover en Chanym Alekperova bespreken de Renewable Energy Directive III (“RED III”) die op 12 september 2023 door het Europees Parlement is aangenomen.
De Omgevingswet vervangt alle bestaande wet- en regelgeving op het gebied van de fysieke leefomgeving (o.a. ruimtelijke ordening, milieu en natuurbescherming). Onder het motto “eenvoudig beter” zullen 40 wetten en 120 AMvB’s worden gebundeld in één wet en vier AMvB’s. Dat zou het omgevingsrecht inzichtelijker, voorspelbaarder en gemakkelijker in het gebruik maken en zorgen voor een integrale benadering van de fysieke leefomgeving, meer flexibiliteit en afwegingsruimte voor lokale overheden en snellere besluitvorming. De inwerkingtreding van de Omgevingswet is voorzien op 1 januari 2024.
Dit blog werd gepubliceerd op Vastgoedjournaal | Leestijd: 4 minuten
Doelstellingen duurzame energie
Nederland staat voor de grote uitdaging om een volledig klimaatneutrale maatschappij te realiseren. Ook de Omgevingswet moet bijdragen aan duurzame ontwikkeling, bewoonbaarheid van het land, en bescherming en verbetering van het leefmilieu (artikel 1.3, Omgevingswet). Deze maatschappelijke doelen van de Omgevingswet vertalen zich in het bereiken van een balans tussen het beschermen en het benutten van de fysieke leefomgeving. Binnen deze doelen vallen de behoeften van zowel de huidige generatie als die van toekomstige generaties. De energietransitie naar een volledig duurzame energievoorziening en een forse afname van broeikasgasemissies is een van de meest actuele thema’s.
Belangrijk voor de overgang naar een duurzame energievoorziening zijn de afspraken daarover op Europees niveau. Door de EU-landen is afgesproken om uiterlijk in 2050 klimaatneutraal te zijn. Dat betekent dat er dan netto geen broeikasgassen meer worden uitgestoten. Als tussendoel is om tot aan 2030 een reductie van broeikasgasemissies van tenminste 55% te realiseren. In het behalen van deze doelen is een belangrijke rol weggelegd voor de opwekking van duurzame energie. In de Renewable Energy Directive II (RED II) uit 2018 werd de doelstelling van duurzame energie in Europa voor 2030 nog gezet op tenminste 32%. Deze doelstelling is in de laatste RED III aangescherpt tot tenminste 42,5% en met een streven naar 45% duurzame energie voor 2030.
Ook de gebouwde omgeving moet de uitstoot reduceren
Om deze verhoogde doelstelling voor 2030 te bereiken, is in de RED III onder meer een separate taakstelling voor de gebouwde omgeving opgenomen. Voor het aandeel hernieuwbare energie in de gebouwde omgeving is een indicatief EU-breed streefcijfer van tenminste 49% in 2030 opgenomen. Ter realisatie daarvan moeten de lidstaten in bouwvoorschriften en -regels en eventuele (steun)maatregelen opnemen om het aandeel elektriciteit, verwarming en koeling uit hernieuwbare bronnen in het gebouwenbestand te verhogen. Daartoe behoren ook (steun)maatregelen gericht op het zelfverbruik van duurzame energie en de lokale opslag van energie. Ook moeten lidstaten voorschrijven dat bepaalde minimumniveaus van energie uit hernieuwbare bronnen in gebouwen worden gebruikt, waartoe ook efficiënte stadsverwarming en -koeling worden gerekend. Met deze verplichtingen wordt beoogd te voldoen aan het minimumaandeel energie uit hernieuwbare bronnen in nieuwe gebouwen en in gebouwen die een ingrijpende renovatie ondergaan.
Specifiek aan openbare gebouwen op nationaal, regionaal en lokaal niveau wijst de RED III een voorbeeldfunctie toe. Deze gebouwen kunnen lidstaten helpen te voldoen aan de verplichtingen voor hernieuwbare energie door te voorzien dat de daken van openbare of gemengde private-openbare gebouwen door derden worden gebruikt voor installaties die energie uit hernieuwbare bronnen produceren. Oftewel: rijk, provincies en gemeenten kunnen aangespoord worden om daken ter beschikking te stellen voor het plaatsen van zonnepanelen.
Naast de gebouwde omgeving bevat de RED III ook aangescherpte doelstellingen voor de industrie: het aandeel hernieuwbare bronnen in het energiegebruik van de industrie moet richting het jaar 2030 worden verhoogd met een indicatieve gemiddelde jaarlijkse minimumtoename van 1,1 procentpunt. Separaat voor het gebruik van hernieuwbare brandstoffen is een doelstelling opgenomen om het gebruik van waterstof richting 2030 te laten groeien.
Uitwerking RED III onder de Omgevingswet
De RED III moet nog worden goedgekeurd door de Raad van de Europese Unie. Als die stap is gezet, dient Nederland waar nodig de richtlijn te implementeren. Volgens de huidige tekst hebben de lidstaten tot 31 december 2024 daarvoor de tijd. Naar verwachting zal in ieder geval de Omgevingswet en de daaronder vallende regelgeving aangepast moeten worden om uitvoering te kunnen geven aan de richtlijnen zoals beschreven in RED III.