Anne-Marie Klijn en Pim Oremans van NEWGROUND bespreken een recent advies van Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) om tot een integraal bereikbaarheidsbeleid te komen wat aansluit bij de doelen die met de Omgevingswet zijn beoogd.
De Omgevingswet vervangt alle bestaande wet- en regelgeving op het gebied van de fysieke leefomgeving (o.a. ruimtelijke ordening, milieu en natuurbescherming). Onder het motto “eenvoudig beter” zullen 40 wetten en 120 AMvB’s worden gebundeld in één wet en vier AMvB’s. Dat zou het omgevingsrecht inzichtelijker, voorspelbaarder en gemakkelijker in het gebruik maken en zorgen voor een integrale benadering van de fysieke leefomgeving, meer flexibiliteit en afwegingsruimte voor lokale overheden en snellere besluitvorming. Hoewel duidelijk is dat de inwerkingtreding van de Omgevingswet niet eerder zal zijn dan per 1 januari 2022, heeft de minister benadrukt dat afstel niet aan de orde is. Deze week bespreken zij een recent advies van Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) om tot een integraal bereikbaarheidsbeleid te komen, wat aansluit bij de doelen die met de Omgevingswet zijn beoogd.
In de praktijk
De aanleiding voor dit advies is geweest de vraag vanuit de Tweede Kamer hoe in de praktijk de transitie naar een toekomstbestendige en integrale afweging van mobiliteits-/bereikbaarheidsopgaven kan worden gerealiseerd. Er is een toenemend besef dat in het bereikbaarheidsbeleid een ‘integrale’ benadering gewenst is. Een integrale benadering gaat volgens de Kamer verder dan het mogelijk maken van een efficiënte verplaatsing per auto, fiets of openbaar vervoer. Zo’n benadering moet recht doen aan nieuwe mogelijkheden en innovaties op het gebied van mobiliteit. Ruimtelijke oplossingen en spreiding van mobiliteit over de dag moeten in de afwegingen worden betrokken. Het beleid moet een open oog houden voor digitale alternatieven voor fysieke verplaatsingen. Een integrale benadering houdt bovendien rekening met andere opgaven in de leefomgeving, zoals verstedelijking, veiligheid en klimaat. Dat sluit naadloos aan bij de integrale afweging van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving die bestuursorganen onder de Omgevingswet zullen moeten maken.
Integraal
Men komt tot belangrijke inzichten die volgens haar van belang zijn bij het maken van ‘integraal’ mobiliteitsbeleid. Zo zou het faciliteren van mobiliteit niet langer het dominante uitgangspunt van bereikbaarheidsbeleid moeten zijn, maar eerder de effecten hiervan op de brede welvaart. Denk bijvoorbeeld aan de situatie waar bereikbaarheid wordt verhoogd en dit leidt tot meer mobiliteit, maar dat dit vervolgens leidt tot meer CO2-uitstoot, tot meer geluidsoverlast, tot verslechtering van de luchtkwaliteit of tot vermindering van de veiligheid. Dat soort aspecten adviseert de Rli om ook mee te nemen in de integrale afweging van mobiliteitsbeleid, wat dan mogelijk tot gevolg moet hebben dat lagere bereikbaarheid juist wenselijk is. Wij menen dat dit in de lijn past die de Omgevingswet ook inzet: een integrale afweging van de veilige en gezonde fysieke leefomgeving. Dat is beter dan een tick-the-box of er exact het juiste aantal parkeerplaatsen of verkeersbewegingen worden gerealiseerd.
Klassieke én nieuwe oplossingen
Daarbij adviseert men ook om alle beschikbare oplossingsrichtingen voor bereikbaarheidsvraagstukken met beide handen aan te grijpen. Naast ‘klassieke’ infrastructurele maatregelen moeten volgens haar ook andere oplossingsrichtingen worden aangegrepen, zoals gedragsbeïnvloeding, spreiding van mobiliteit in de tijd, digitale bereikbaarheidsalternatieven en slim ruimtelijk ontwerp. Ook dit past in de lijn van de Omgevingswet, en is in sommige gemeenten zelfs al gebruikelijk. Initiatieven waarbij in mobiliteit wordt voorzien middels bijvoorbeeld deelauto’s of deelfietsen kunnen in diverse gemeenten al rekenen op flexibiliteit in de gehanteerde mobiliteits- en/of parkeernormen.
Verder adviseert de Rli om voor de vorming van beleid op dit punt als rijk en regio gezamenlijk op te trekken (en daar de nodige financiering voor uit te trekken) en doet het aanbevelingen over de rol van het parlement hierin.
Tick-the-box beleid is passé
Kort en goed menen wij dat het goed zou zijn als rijk en regio de voorgestelde aanpak van de vorming van integraal mobiliteitsbeleid zouden volgen, en daarbij ook de breedte opzoeken in het aangrijpen van andere oplossingsrichtingen. Daarmee kan namelijk beter worden aangesloten bij de brede opgave om te zorgen voor een veilige en gezonde fysieke leefomgeving. Ook doet een integrale afweging meer recht aan de belangen die met bereikbaarheid gemoeid zijn; een tick-the-box-beleid is zeker straks onder de Omgevingswet absoluut passé.