Erwin Noordover en Julian Schouten bespreken het Ontwerpbesluit procedurele versnellingen elektriciteitsprojecten en de gevolgen van dit ontwerpbesluit voor de vastgoedpraktijk.
Dit blog werd gepubliceerd op Vastgoedjournaal | Leestijd: 4 minuten
Op 28 mei 2024 heeft de Minister van Klimaat en Energie, het ontwerpbesluit procedurele versnellingen elektriciteitsprojecten (“Ontwerpbesluit”) gepubliceerd voor internetconsultatie. Het Ontwerpbesluit wijst bepaalde energieprojecten aan als categorie waarvan de versnelde uitvoering noodzakelijk is vanwege zwaarwegende maatschappelijke belangen en die bijdragen aan het nastreven van de doelen van de Omgevingswet. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een nieuwe grondslag uit de Omgevingswet, die zal worden toegevoegd middels het wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting dat op 7 maart 2024 naar de Tweede Kamer is gestuurd.
Doel van het Ontwerpbesluit
Het Ontwerpbesluit richt zich op het versnellen van de aanleg van energie-infrastructuur, essentieel voor de energietransitie en het oplossen van netcongestie. In de toelichting bij het Ontwerpbesluit wordt bovendien benadrukt dat klimaatbestendigheid en maatregelen om te zorgen voor voldoende elektriciteit beschikbaar zijn, ook essentieel zijn voor de maatschappelijke opgave om het woningtekort op te lossen. Verder wordt verwacht dat het verminderen van netcongestie in het voordeel van het bedrijfsleven zal werken en vertraging van woningbouw zal voorkomen.
Om welke projecten gaat het?
Het Ontwerpbesluit voegt een tijdelijke aanwijzing toe aan het Omgevingsbesluit (tot 1 januari 2032) voor elektriciteitsprojecten met een spanningsniveau van 25 kilovolt of hoger. Hieronder vallen drie soorten projecten binnen het transmissie- en distributiesysteem voor elektriciteit:
- 220kV/380kV-verbindingen en verdeelstations.
Dit zijn de zwaarste categorieën voor elektriciteitstransport. Naar schatting gaat het om 10 tot 20 projecten tot 2032. - 110kV/150kV-verbindingen en verdeelstations.
Deze projecten maken deel uit van het landelijk hoogspanningsnet. Verwacht wordt dat dit 100 tot 125 projecten betreft tot 2032. - 25kV/50kV-verbindingen en verdeelstations.
Deze middenspanningsprojecten van regionale netbeheerders zijn cruciaal voor het oplossen van netcongestie en het ondersteunen van woningbouw. Geschat wordt dat dit 300 tot 450 projecten omvat tot 2032.
De beoogde versnelling
Volgens de toelichting ligt het probleem van de vertraging bij de elektriciteitsprojecten met name bij de lange doorlooptijd van de bezwaar- en beroepsprocedures. Deze elektriciteitsprojecten worden, voor zover niet geheel of gedeeltelijk al van toepassing, daarom onder de procedure versnellingen (versnellingselementen) van hoofdstuk 16 van de Omgevingswet gebracht, wat betekent dat:
- Direct beroep bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (“Afdeling”) mogelijk is tegen besluiten voor deze projecten;
- De Afdeling uitspraak doet binnen 6 maanden;
- De versnelde behandeling van het beroep voorgeschreven wordt; en
- De mogelijkheid tot het instellen van pro forma beroep uitgesloten wordt.
Hierbij plaatsen wij twee kanttekeningen: ten eerste zullen de versnellingselementen de druk op de al overbelaste Afdeling nog verder verhogen; en ten tweede kunnen zij de rechtsbescherming van burgers ondermijnen. Volgens de toelichting worden geen negatieve gevolgen voor de rechtsbescherming verwacht, doordat aan de voorkant van procedures veel aandacht is voor zorgvuldigheid en burgerbetrokkenheid. Daarnaast erkent de toelichting dat de versnelling druk zal leggen op de Afdeling, maar biedt voor dit probleem verder geen oplossing. De haalbaarheid van een uitspraak binnen 6 maanden kan dan ook worden betwijfeld.
Waar vooral tijdswinst wordt behaald, is door het directe beroep bij de Afdeling. Daardoor wordt de rechtbank overgeslagen, wat al gauw een jaar tot anderhalf jaar tijdswinst oplevert.
De praktijk zal leren hoe dit gaat uitpakken, en het blijft afwachten hoe effectief en evenwichtig de implementatie van deze maatregelen zal zijn in het daadwerkelijk versnellen van energieprojecten zonder nadelige gevolgen voor de rechtsbescherming en de rechterlijke belasting.
Gevolgen voor de vastgoedpraktijk
Het Ontwerpbesluit beoogt een oplossing te bieden voor netcongestie door de vergunningprocedures voor cruciale energie-infrastructuur te versnellen. De realisatie van die infrastructuur moet resulteren in een stabieler en efficiënter elektriciteitsnetwerk, wat indirect gunstig is voor de vastgoedsector en woningbouw. Projectontwikkelaars en bouwbedrijven krijgen snellere en betrouwbare toegang tot energie, waardoor nieuwe projecten vlotter gerealiseerd kunnen worden. Dit draagt bij aan het verminderen van woningtekorten en bevordert duurzame bouwinitiatieven. Kortom, dit wetsvoorstel ondersteunt de ontwikkeling van een toekomstbestendig en duurzaam Nederland, waar energie-infrastructuur en woningbouw hand in hand gaan. Bij de implementatie is het echter belangrijk dat rekening gehouden wordt met de rechtsbescherming van burgers en de extra druk op de Afdeling.